در یادداشت قبل به بیان تعریفی برای حجاب پرداختیم و عرض شد که حجاب یعنی پوشش و ساتری است که فرد را از طمع نامحرم مصون و محفوظ بدارد.
انشا الله در این فرصت می خواهیم به بیان برخی از ابعاد حجاب بپردازیم.
این درست است که یکی از مهمترین ابعاد حجاب همین پوشش است و با توجه به روحیات خانم ها مخاطب اصلی این فریضه ایشان هستند اما اگر به تعریف نیک بنگریم خواهیم دانست که فریضه حجاب مختص خانم ها نبوده و ابعاد گوناگونی را شامل می شود که در این مجال می خواهیم به حجاب نگاه، حجاب رفتار و گفتار و حجاب پوشش بپردازیم .
حجاب چشم
زیبا ترین آیه ای که در این باب در قران وجود دارد آیات 30 و 31 سوره که در آنها به مردان مومن تذکر داده می شود که:
قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... (نور؛30) ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشمها را از نگاه ناروا بپوشند ...
و به زنان مومن هم تذکر داده می شود که
قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ ... (نور؛31) ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشمها را از نگاه ناروا بپوشند ...
از این دو آیه بر می آید که اولا محافظت از چشم "حجاب چشم" واجب است (هر دو ایه با فعل امر نازل شده است). ثانیا این نوع حجاب هم بر آقایان و هم بر خانم ها واجب است و این نیست که فقط آقایان باید مراقب چشمان خود باشند. (البته با توجه به نوع خلقت و روحیان آقایان مخاطب اصلی این حجاب ایشان هستند.)
نگاه کردن به ناموس دیگران،خواست شیطان است. چشمی که تیرهای آلوده نگاه را به نامحرمان پرتاب می کند، محل کمین شیطان است.شیطان از کمان چشم های او ناموس دیگران را نشانه می گیرد.
پیامبر اکرم (علیه السلام) فرمودند:
النَّظَرُ سَهمٌ مَسْموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبلیسَ
نگاه (به نامحرم) تیز زهرآلودی از تیرهای شیطانی است. (بحارالانوار، ج 104، ص 38)
حضرت امام صادق (علیه السلام) در باب عمق زیان نگاه نا صحیح فرمودند:
اَلنَّظرَهُ بَعْدَ النًّظرَهِ تَزرِعُ فی الْقَلبِ الشَّهْوَهَ وَ کَفی بِها لِصاحِبِها فِتْنَه
چشم چرانی، تخم شهوت را در دل می کارد و چنین کاری برای نگاه کننده کافی است که منشأ فتنه گردد. (روضه المتقین، ج 9،ص 434.)
در باب لزوم حجاب نگاه سخن بسیار است که در این مجال قصدمان خلاصه گویی است.
حجاب در گفتار و رفتار:
یکی از راه هایی امکان دارد موجب طمع نا محرمان در انسان گردد. نوع گفتار و گویش فرد است. قران به صراحت در این باب به زنان پیامبر تذکر می دهد و می فرماید:
یَا نِسَاء النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِّنَ النِّسَاء إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا
اى همسران پیامبر، شما اگر تقوا پیشه کنید مانند دیگر زنان (عادى) نیستید، پس با گفتارتان ناز و عشوه مریزید تا کسى که در دل او مرض (فسق و فجور) است (در شما) طمع ورزد، و گفتارى نیکو (و دور از تحریک و ریبه) بگویید ( الاحزاب؛ 32)
در این آیه ضمن نهی کردن ایشان از گفتار تحریک آمیز تاکید می شود که این نوع گفتار موجب طمع نامحرم در شخص خواهد شد. و پیامبر اکرم (علیه السلام) درباب لزوم رعایت حریم در صحبت کردن آقایان با خانم ها می فرمایند:
هرکس با زن نامحرمی شوخی کند در قبال هر کلمه شوخی، خداوند او را هزار سال در جهنم زندانی خواهد کرد (وسائل الشیعه ج20 - ص 198)
در مورد لزوم رعایت حجاب گفتار و رفتار همانطور که بیان شد مخاطب هر دو گروه بانوان و آقایان هستند اما گروه مخاطب اصلی خانم ها می باشند.
حجاب در پوشش:
در زمان نبی اکرم (علیه السلام) زنان مسلمانی که برای اقامه نماز جماعت به امامت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مسجد می رفتند، هنگام عزیمت و هنگام بازگشت بعضى از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها مىنشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مىدادند و مزاحم آنان مىشدند. در این هنگام بود که آیه 59 از سوره احزاب آیه 59 نازل شد و به ایشان دستور داد تا با پوشش هایی بدن خود را بپوشانند تا مورد اذیت و آزار و تعرض نامحرمان قرار نگیرند:
یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا
آیت الله مشکینی در ترجمه این آیه می فرمایند:
اى پیامبر، به همسران و دخترانت و زنهاى مؤمنان بگو روسرىها و چادرهاى خود را بر خویش بیفکنند (که گردن و سینه و بازوان و ساقها پوشیده شود) این (کار) نزدیکتر است به آنکه (به حجاب و عفت) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار (فاجران) قرار نگیرند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است.
مهم ترین بخش و بعد حجاب همین بعد پوشش ظاهری است که انشا الله در بحث یادداشت های آینده به بحث مفصل در این باب خواهیم پرداخت.
در انتهای این یادداشت فایل کتاب مسئله حجاب که مشتمل بر سخنرانی های استاد شهید مطهری را به شما خاطب گرامی هدیه می کنم. انشا الله که مورد استفاده شما باشد.
فایل کتاب الکترونیکی: لینک اول / لینک کمکی
فایل کتاب موبایل: لینک اول / لینک کمکی
.. مروارید پنهان در حجاب .. بندگی خدا .. سبک زندگی اسلامی ایرانی .. دغدغه های فرهنگی ..